Auteur : Isabelle Remy
Definities
Voedselreacties
- voedselallergie
Immunologisch mechanisme
Sensibilisatiefase
- voedselintolerantie
Niet-immunologische mechanismen
- metabole
- toxisch
- farmacologisch
- idiosynkrasie
Etiopathogenese
Trofallergenen of voedselafweermiddelen
- elk voedsel is potentieel allergeen
Variaties afhankelijk van landen en eetgewoonten
- rundvlees, kip, zuivelproducten, granen, vis, ei, soja, lam …
Hoeveelheid?
- (glyco)eiwitten met molecuulgewichten variërend tussen 10 en 60 kda (hô)
Vanaf welke grootte kan een eiwit een allergische reactie uitlokken bij dieren?
Antigeenfractie (epitope) verantwoordelijk?
- bij de mens: kruisreacties tussen voedsel en pollen
Pathogenese
Genetische aanleg (ras)
Atopaat
- bij kinderen: verband tussen atopische dermatitis en voedselallergie bij ongeveer 30-40% van de gevallen
- bij de hond: geen wetenschappelijk bewijs
Intestinale parasitisme
Onrijpheid/verlies van de integriteit van de darmwand
- toename van de darmdoorlaatbaarheid waardoor trofallergenen gemakkelijker kunnen passeren
Klinische verschijnselen
Spijsverteringssymptomen: 10-15%
Huidsymptomen bij de hond
- niet-seizoensgebonden jeuk
- variabele reactie op corticosteroïden
- leeftijd: 30% van de gevallen < 1 jaar volgens sommige auteurs
- verdeling van de laesies = atopische dermatitis (AD)
gezicht, oren, ledematen, buik …
- recidiverende otitis externa
- urticaria, gezichtsoedeem
- pyotraumatische dermatitis, vasculitis, anale fistel?
Huidsymptomen bij de kat
- jeuk gezicht/hals
- laesies van het feline eosinofiele complex
- uitgebreide alopecia
- miliaire dermatitis
- murale folliculitis
- urticaria
Andere symptomen: zeldzaam (mens)
- astma, rhinitis, conjunctivitis, hoofdpijn, convulsies
Diagnose
Bij de mens
- in vivo testen (priktest) en in vitro (Ig E)
Bij de hond en de kat
- in vivo en vitro testen absoluut niet betrouwbaar
- eliminatiedieet gevolgd door een provocatietest = enige methode voor de diagnose van een “voedselreactie”
Eliminatiedieet
- 3 soorten dieet
- nieuwe eiwitten
- huishoudelijk dieet
- commerciële voeding
- hydrolysaat eiwitten
Eliminatiedieet: nieuwe eiwitten
- Huishoudelijk dieet
- keuze van ingrediënten gebaseerd op eetgewoonten: onderzoek
- 1 bron van eiwit (1 deel) en 1 bron van koolhydraten (2 tot 4 delen)
- paard, konijn, kalkoen, vis, struisvogel …
- aardappelen, linzen, koolraap, zoete aardappel …
- bereiding: gebakken, gekookt of in de magnetron gekookt zonder kruiden of vetten
- Voordelen
- strenge controle van de voedselinname
- Nadelen
- ongebalanceerde voeding (groei)
- verteringsproblemen: geleidelijke introductie
- tijdverlies voor de eigenaar
- duur bij een grote hond
- Commerciële voeding
- beperkte en geselecteerde eiwitbronnen
- let op de samenstelling!
- veel “pseudo” hypoallergene voeding
- eiwitten worden te vaak gebruikt in de meeste commerciële of huishoudelijke voeding (lamsvlees, kip)
- verborgen allergenen: plantaardige oliën, dierlijke vetten, additieven …
- Leistra et al. JAVMA, 2001, 219 (10) : 1411-1414.
- Leistra en Willemse Journal of Feline Medicine and Surgery 2002, 4 : 185-188
- eiwitten gesplitst in kleine fragmenten die potentieel minder of niet-allergeen zijn
- gemiddeld molecuulgewicht
- mogelijke blootstelling van epitopen die voorheen verborgen waren
- kleine peptiden die kunnen werken als haptenen
- controleer de samenstelling: toevoeging van hele granen, plantaardige vetten …
- Voordelen
- eiwitten met hoge verteerbaarheid en in voldoende hoeveelheid
- goed gebalanceerde voeding (jonge dieren)
- gemakkelijk in gebruik
- Nadelen
- grote variatie in “hypoallergene” kwaliteit
- verborgen allergenen
Wanneer een eliminatiedieet voorstellen?
- direct bij matige vormen van AD (jonge honden)
- systematisch bij klassieke of chronische vormen van AD
- element van langetermijncontrole
- behandelen vóór complicaties van bacteriële pyodermie, Malassezia pachyd. of het dieet voldoende lang voortzetten na het stoppen van alle medicatie
Begeleiding van het eliminatiedieet
- hyperstreng dieet: geen extra’s, geen afwijkingen
- snoepjes, kauwbotten, vogelbrood, prullenbak, speelgoed, tandpasta, medicijnen met aroma’s … verbieden
- plastieken en metalen kommen vermijden
- samenwerking van de eigenaar is essentieel
- duur van het dieet
- 6 tot 8 – 10 weken
- regelmatige controles, de eigenaar aanmoedigen
Reactie op het dieet en provocatietest
- Provocatietest is essentieel voor de diagnose
- opvolgende herintroductie van de oude ingrediënten in periodes van 8 tot 15 dagen of massale herintroductie van het oude dieet: recidief binnen 0 tot 8 dagen
- moeilijke procedure die vaak wordt geweigerd
- % van de dieren die verbeterd zijn door een eliminatiedieet herhalen niet tijdens de voedselopwekkingsfase
- spontaan herstel van de AD-symptomen
- gebalanceerd, verteerbaar voedsel
Reactie op het eliminatiedieet
- Gedeeltelijke verbetering: nog 2 tot 4 weken
- concomitante allergieën
- recidief van infecties (bacteriën, gisten)
- Mislukking
- dieet niet gevolgd
- reactie op een eiwit in het eliminatiedieet
- andere overgevoeligheid: luchtallergenen
- de diagnose opnieuw bekijken
Conclusies
- eliminatiedieet
- enige geldige diagnostische methode
- onmiskenbaar stapsteen in de behandeling van AD
- moeilijke keuze van het voedsel
- moeilijk te realiseren en te interpreteren
- let op commerciële misleidingen en media-overdrijvingen
- toekomst:
- meer betrouwbare en nauwkeurige biologische tests (experimentele modellen)
- identificatie van belangrijke antigenen
