De dierenarts en de evolutie van dermatologie tegen 2034

Veterinaire dermatologie is een van de belangrijkste veterinaire disciplines en een van de belangrijkste redenen voor consultaties. Net zoals de veterinaire geneeskunde zich ontwikkelt, is ook de veterinaire dermatologie aan het (r)evolueren en groeien met een markt die naar verwachting meer dan zal verdubbelen in de komende 10 jaar door de komst van talrijke diagnostische en therapeutische innovaties.

Inleiding

Veterinaire dermatologie is een essentiële specialiteit binnen de diergeneeskunde en richt zich op de diagnose, behandeling en preventie van huid-, oor- en nagelaandoeningen bij verschillende diersoorten.¹ Dit gebied omvat een breed scala aan aandoeningen, variërend van allergieën en schimmelinfecties of bacteriële infecties tot parasitaire besmettingen, maar ook atopische dermatitis, irritaties en zelfs huidkankers.¹ De therapeutische benaderingen zijn talrijk, waaronder topische crèmes, orale tabletten en injecteerbare medicijnen, en doelen erop niet alleen ziektes te genezen maar ook de gezondheid van huid en vacht te behouden, waardoor het algemene welzijn van het dier behouden blijft.¹

De wereldwijde markt voor veterinaire dermatologie vertoont een dynamische groei, aangedreven door diepgaande sociaal-economische veranderingen en voortdurende wetenschappelijke vooruitgang. Dit rapport biedt een uitgebreide analyse van deze ontwikkeling en onderzoekt de drijvende krachten, de belangrijkste therapeutische innovaties, de aanhoudende uitdagingen en de toekomstige kansen die dit vitale onderdeel van diergezondheidszorg zullen vormgeven.

Marktdynamiek en Groei Projections

Huidige Grootte en Marktvoorspellingen (2024-2034)

De wereldwijde markt voor veterinaire dermatologie werd in 2024 geschat op ongeveer 18,59 miljard USD.¹ De vooruitzichten wijzen op een significante groei, met een geschatte waarde van 20,11 miljard USD in 2025 en een opmerkelijke stijging naar 30,31 miljard USD tegen 2030.¹ Dit traject resulteert in een robuuste samengestelde jaarlijkse groei (CAGR) van 8,5 % over de periode 2024-2030.¹

Het is relevant om erop te wijzen dat de analyse van marktgegevens variaties onthult tussen verschillende bronnen van informatie. Andere rapporten suggereren bijvoorbeeld net iets andere cijfers, zoals een waarde van 17,36 miljard USD in 2024 met een CAGR van 9,6 % voor 2025-2030 ⁴, of een schatting van 10,8 miljard USD in 2024 met een CAGR van 9,3 % voor 2025-2034 ⁵, of zelfs 17,9 miljard USD in 2024 met een CAGR van 9,7 % om 45,2 miljard USD te bereiken tegen 2034.⁶ Deze verschillen kunnen worden verklaard door uiteenlopende onderzoeksmethodologieën, variabele marktdefinities of verschillende update data. Deze situatie onderstreept de complexiteit van het schatten van nichemarkten en benadrukt het belang voor belanghebbenden om zich te concentreren op de onderliggende trends en structurele factoren in plaats van op een enkel absoluut getal. Een voorzichtige benadering houdt in dat er een gamma van schattingen wordt overwogen voor een meer genuanceerd begrip van de markttrajectorie.

Tabel 1: Wereldwijde Marktvoorspellingen Veterinaire Dermatologie (2024-2030)

Jaar	Marktwaarde (USD miljarden)	CAGR (2024-2030)
2024	18,59	–
2025	20,11	8,5%
2030	30,31	8,5%

Bron: MarketsandMarkets ¹

Belangrijke Groeifactoren

Meerdere fundamentele factoren drijven de groei van de markt voor veterinaire dermatologie. Een van de meest significante is destijgende humanisering van huisdieren en de constante toename van hun populatie. Dieren worden steeds meer gezien als volwaardige gezinsleden, wat resulteert in een verhoogde bereidheid van eigenaren om te besteden aan hun gezondheid en welzijn.¹ In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, bezaten 86,9 miljoen huishoudens (oftewel 66 % van de huishoudens) een huisdier in 2023-2024, een aantal dat bleef toenemen om 94 miljoen te bereiken in 2024.³ De jongere generaties, in het bijzonder de Gen Z en de Millennials, zijn vooral drijvend achter deze trend, wat bijdraagt aan grotere uitgaven voor gespecialiseerde veterinaire zorg.⁶

Een andere essentiële motor is detoegenomen adoptie van huisdierenverzekeringen en de stijging van de uitgaven voor diergezondheidszorg.¹ Verzekeringen verlagen de financiële drempel die verbonden is aan kostbare behandelingen, waardoor eigenaren worden aangemoedigd gespecialiseerde zorg voor hun dieren te zoeken. De totale uitgaven van Amerikaanse consumenten voor huisdierenproducten en -diensten bereikten 150,6 miljard USD in 2024, met een prognose van 200 miljard USD tegen 2030.³ De combinatie van de humanisering van dieren en verzekering creëert een hefboomeffect op de markt. De humanisering genereert de bereidheid om te spenderen aan kwalitatieve zorg, terwijl de verzekering deze uitgaven toegankelijker en voorspellender maakt voor eigenaren. Deze dynamiek transformeert gespecialiseerde veterinaire zorg, inclusief dermatologie, van een discretionaire uitgave in een bijna-noodzaak. Deze financiële legitimiteit moedigt investeringen in onderzoek en ontwikkeling aan voor geavanceerdere en mogelijk duurdere behandelingen, omdat een consumentenbasis bereid is deze te adopteren.

Onder de andere groeifactoren zijn de groeiende bezorgdheid over besmettelijke zoönotische ziekten, die de onderlinge verbondenheid tussen diergezondheid en humane gezondheid onderstrepen.¹ Les toenemende bewustmakingsinitiatieven door overheden en dierbeschermingsorganisaties dragen ook bij aan het informeren van eigenaren over het belang van dermatologische zorg.¹

Strategische Kansen

De markt voor veterinaire dermatologie is rijk aan strategische kansen. De technologische vooruitgang en de lancering van nieuwe producten zijn belangrijke katalysatoren voor voortdurende innovatie.¹ Dit omvat de ontwikkeling van meer gerichte en effectieve behandelingen.

Les opkomende economieën bieden een hoog groeipotentieel. De regio Azië-Pacific bijvoorbeeld, wordt verwacht 6,34 miljard USD te bereiken tegen 2030 en vertoont de hoogste CAGR van 9,2 %.³ Gezien het contrast tussen de huidige dominantie van Noord-Amerika en het snelle groeipotentieel van opkomende markten moeten belangrijke spelers een “tweerichtingsstrategie” volgen. Bedrijven moeten hun positie versterken op volwassen markten door vooraanstaande innovatie (bijvoorbeeld JAK-remmers en monoklonale antilichamen) te ontwikkelen terwijl ze investeren in uitbreiding van infrastructuur en bewustwording in snelgroeiende regio’s.⁵ Dit impliceert een aanpassing van het aanbod aan de lokale economische mogelijkheden en de specifieke behoeften van deze opkomende markten.

L’toename van het aantal dierenartsen in ontwikkelde markten draagt ook bij aan een betere toegang tot zorg, al wordt deze groei getemperd door grote uitdagingen.¹

Markt Remmende en Uitdagingen

Ondanks de groeivooruitzichten wordt de markt voor veterinaire dermatologie geconfronteerd met aanzienlijke remmende factoren en uitdagingen. De stijgende kosten van huisdierzorg vormen een opmerkelijke beperking.³ Veterinaire uitgaven staan op de tweede plaats qua huisdieruitgaven en een jaarlijkse kostenstijging van ongeveer 12% van behandelingen, vooral door gespecialiseerde consultatiefaciliteiten en de relatief lagere inkomsten van dierenartsen, kan de toegang tot zorg beperken.³

La toenemende weerstand tegen parasitica is een grote klinische en commerciële uitdaging, die blijvende ontwikkeling van nieuwe formules en behandelingsstrategieën vereist om de effectiviteit te waarborgen.¹

Een kritische structurele uitdaging is de wereldwijde dierenartsentekort en beroepsmatige uitputting.⁸ In de Verenigde Staten bijvoorbeeld, wordt tegen 2032 een tekort van 70.092 dierenartsen voorspeld tegenover slechts 52.926 afgestudeerden, een situatie verergerd door een beroepsuitputtingspercentage van meer dan 40% en een hoog zelfmoordrisico.⁸ Deze realiteit legt een enorme druk op klinische personeel, vooral in landelijke gebieden, waar 243 Amerikaanse districten werden geclassificeerd als tekorten aan dierenartsen in 2025.⁸ Het tekort aan dierenartsen en de stijging van de zorgkosten zijn interdependente uitdagingen die de capaciteit van de markt om volledig tegemoet te komen aan de stijgende vraag bedreigen. Het tekort drijft de kosten op en beperkt de toegang tot geavanceerde dermatologische behandelingen, zelfs wanneer eigenaren bereid zijn te betalen. Deze situatie onderstreept het belang van technologische oplossingen, zoals telemedicine en AI-geassisteerde diagnoses, niet alleen als groeikansen, maar als noodzakelijke voorwaarden voor de toekomstige levensvatbaarheid van de sector.

Gesegmenteerde Marktanalyse

De veterinaire dermatologiemarkt kenmerkt zich door een complexe segmentatie, die de diversiteit van de behoeften en beschikbare oplossingen weerspiegelt.

Per Product Type

De markt voor veterinaire dermatologiemiddelen wordt gedomineerd door twee hoofdcategorieën. De antiparasitaire medicijnen vormen het grootste segment qua marktaandeel in 2024, en vertegenwoordigen 45,48% van de wereldwijde omzet ⁴, en zijn voorspeld voor de hoogste groei in CAGR in de Verenigde Staten van 2025 tot 2030.¹ Deze groei is direct gerelateerd aan de hoge prevalentie van vlooien-, teken- en andere parasitaire aandoeningen, evenals de noodzaak om nieuwe formules te ontwikkelen om de weerstand tegen oudere medicijnen tegen te gaan.¹ Het frequente gebruik van antiparasitaire middelen is gedocumenteerd, met 42,34% van de gevallen bij grote dieren en 32,95% bij katten en honden in een onderzoek uitgevoerd in Turkije.³ De markt voor parasiticiden voor honden en katten is overigens met 31% tot 34% gegroeid in het afgelopen decennium.³

Tegelijkertijd hadden de antibacteriële medicijnen het grootste marktaandeel in waarde in 2024, geschat op 4,1 miljard USD.⁵ Deze dominantie wordt verklaard door de hoge prevalentie van bacteriële huidinfecties, vooral bij honden en katten, en door de opkomst van resistente stammen, zoals de

Staphylococcus pseudintermedius resistent tegen methicilline (MRSP), die de vraag naar geavanceerde antibacteriële formules stimuleert.⁵ Cefpodoxim, een oraal antibioticum, was het meest voorgeschreven medicijn voor huidinfecties, goed voor 18,8% van de voorschriften in 2022.³ Het samengaan van de dominantie van antiparasitaire middelen en het belang van antibacteriële middelen onthult de dualiteit van behoeften in de veterinaire dermatologie: een constante strijd tegen alomtegenwoordige externe plagen en het complexe beheer van secundaire infecties, vaak verergerd door onderliggende aandoeningen zoals allergieën. De nadruk op geavanceerde formules in beide categorieën onderstreept de impact van weerstand en de noodzaak voor voortdurende innovatie.

Les andere soorten producten omvatten antischimmelmiddelen, monoklonale antilichamen en andere geneesmiddelengroepen.³

Per Toedieningsweg

De toedieningswijze van dierenartsdermatologische behandelingen evolueert. De topische route heeft momenteel het grootste marktaandeel, goed voor 49,2% van de wereldmarkt in 2023 ⁶, en het grootste aandeel in de Verenigde Staten.¹ Het wordt gewaardeerd vanwege het gebruiksgemak, de directe werking op de getroffen gebieden en de gereduceerde systemische bijwerkingen. Deze categorie omvat medicinale shampoos, zalven, crèmes en sprays.¹

Echter, de orale route staat gepland om de snelste groei te ervaren, met de hoogste CAGR van 2025 tot 2030 ³, en een CAGR van 9%.⁵ Orale medicijnen worden vaak gezien als gemakkelijker toe te dienen en bieden een praktische en effectieve oplossing voor eigenaren en dierenartsen.³ Ze stellen een systemische benadering mogelijk, die de onderliggende bron van huidproblemen aanpakt, en worden gewaardeerd om hun kracht, gebruiksgemak en betere naleving bij dieren.⁵ De overgang van een topische dominantie naar een snelle groei van de orale route weerspiegelt een verschuiving in de voorkeuren van eigenaren en clinici naar meer praktische en systemische oplossingen voor chronische aandoeningen. Hoewel topische behandelingen essentieel blijven voor gelokaliseerde en aanvullende behandelingen, is het gemak van orale toediening, vooral voor systemische aandoeningen zoals allergieën, een belangrijke factor voor de toenemende acceptatie, wat de naleving van de behandeling verbetert.

Les injecteerbare middelen zijn ook een belangrijke toedieningsweg.³

Per Type Aandoening

Les parasitaire infecties vormden het grootste marktaandeel in 2024, zowel in de Verenigde Staten ¹, met 45,48% van de wereldwijde inkomsten ⁴, 33,4% van de markt ⁵, of 52,3% van de inkomsten.⁶ Veelvoorkomende aandoeningen zijn vlooienallergiedermatitis, demodicose en schurft.¹ Hun prevalentie wordt beïnvloed door warme klimaten, huisdiervakanties en omgevingsblootstelling.¹ De hoge prevalentie van deze infecties stimuleert voortdurend de vraag naar antiparasitaire medicijnen.⁵

Les allergische infecties vormen het snelst groeiende segment.⁴ Dit omvat atopische dermatitis (AD), een jeukende, multifactorieel ziektebeeld waarvan de ontwikkeling en pathofysiologie genetische en omgevingsfactoren omvatten.⁹ De prevalentie van AD wordt geschat tussen 3% en 15%, hoewel betrouwbare epidemiologische gegevens beperkt zijn.⁹ De dominantie van parasitaire infecties en de snelle groei van allergische infecties benadrukken dat de markt voornamelijk gedreven wordt door chronische en terugkerende aandoeningen. Dit versterkt de behoefte aan langdurige, gemakkelijk toe te dienen oplossingen, en potentieel preventieve therapieën, in plaats van enkel kortdurende curatieve behandelingen. De complexiteit van atopische dermatitis, met genetische en omgevingsfactoren, vereist een multimodale aanpak en geavanceerde diagnostiek.

Les andere aandoeningen dermatologische aandoeningen omvatten auto-immuunziekten en huidkankers.¹

Per Diersoort

Het segment van huisdieren verwacht de snelste groei en heeft het dominante marktaandeel, goed voor 65,3% van de markt in 2024 met een CAGR van 9,6% ⁵, en 61,5% in 2023.⁶ In de Verenigde Staten hebben honden het grootste aandeel in dit segment.¹ Deze dominantie wordt toegeschreven aan de toename van huisdierenadoptie, de toegenomen bewustwording van huidgezondheid en de beschikbaarheid van geavanceerde behandelingen.¹ Honden zijn bijzonder vatbaar voor aandoeningen zoals atopische dermatitis, bacteriële infecties en allergische reacties.¹ De prevalentie van huisdieren, en vooral van honden, op de veterinaire dermatologiemarkt is een directe weerspiegeling van de emotionele en financiële investering van eigenaren. Dit betekent dat innovaties en marketingstrategieën sterk gericht zijn op deze categorie, met de nadruk op levenskwaliteit en geavanceerde behandelingen.

Les landbouwhuisdieren vertegenwoordigen ook een aanzienlijk deel van de markt ⁵, hoewel de aanpak van de beheersing van huidaandoeningen in dit segment meer gericht is op grootschalige preventie en het minimaliseren van economische verliezen.

Per Eindgebruiker

Les ziekenhuizen en dierenklinieken hebben het grootste marktaandeel, zowel in de Verenigde Staten ¹ als wereldwijd (dominant segment in 2024, met een verwachte omvang van 14,8 miljard USD tegen 2034 ⁵, en 53,8% van de inkomsten in 2023 ⁶). Deze faciliteiten bieden uitgebreide dermatologische zorg, inclusief diagnostiek, recepten en gespecialiseerde therapieën, door de aanwezigheid van gekwalificeerde dierenartsen en toegang tot geavanceerde medicijnen.¹ De dominantie van ziekenhuizen/klinieken als belangrijkste distributiepunt, ondanks de groei van e-commerce en vrij verkrijgbare producten, onderstreept de complexiteit van veterinaire dermatologische aandoeningen die vaak professionele diagnose en voorschriften vereisen. Dit versterkt de centrale rol van de dierenarts als voorschrijver en casemanager.

Les retailapotheken en online platforms (e-commerce) vormen ook belangrijke distributiekanalen.⁵ Het segment van vrij verkrijgbare producten (OTC) domineerde in 2024 en zal naar verwachting groeien met een CAGR van 9,5%, dankzij de gemakkelijke toegankelijkheid, versoepeling van de regelgeving en de kosteneffectiviteit ten opzichte van receptgeneesmiddelen.⁵

Uitgebreide Regionale Analyse

L’Noord-Amerika domineerde de markt in 2024, met het hoogste marktaandeel (38,3% ⁴, 38,6% ⁵, 39,2%). De Verenigde Staten zijn de leider in deze regio vanwege hun sterke infrastructuur in gezondheidszorg voor huisdieren en hun hoge uitgaven aan gezondheid voor dieren. ⁶). Les États-Unis sont le leader de cette région en raison de leur infrastructure solide en matière de soins de santé pour animaux de compagnie et de leurs dépenses élevées en santé animale.¹ De Amerikaanse markt vertoonde een gestage groei, van 3,0 miljard USD in 2021 tot 3,8 miljard USD in 2024.⁵ De groei wordt ook ondersteund door de aanwezigheid van grote spelers in de industrie, zoals Elanco, Merck en Zoetis in de Verenigde Staten.¹

De regio Azië-Pacific verwacht de hoogste CAGR (9,2%) en zal naar verwachting 6,34 miljard USD bereiken tegen 2030, aangedreven door de groei van investeringen in infrastructuur voor diergezondheid.³ L’

Australië zal naar verwachting de hoogste CAGR registreren van 2025 tot 2030 op nationaal niveau.⁴ De concentratie van de markt in Noord-Amerika, gecombineerd met de snelle groei in Azië-Pacific, creëert een marktdynamiek op twee snelheden. Noord-Amerika fungeert als een broedplaats voor geavanceerde innovaties en waardevolle therapieën, terwijl Azië-Pacific een enorm volumepotentieel vertegenwoordigt, waardoor aanpassing van marktpenetratiestrategieën vereist is, inclusief mogelijk meer betaalbare oplossingen of lokale partnerschappen.

Tabel 2: Verdeling van het Marktaandeel naar Belangrijk Segment (2024)

Segment	Producttype (Antiparasitaire middelen)	Toedieningsweg (Topisch)	Type Aandoening (Parasitaire)	Diersoort (Huisdier)	Eindgebruiker (Ziekenhuizen/Klinieken)	Regio (Noord-Amerika)
Marktaandeel (%)	45,48% ⁴	49,2% ⁶	52,3% ⁶	65,3% ⁵	53,8% ⁶	39,2% ⁶

Opmerking: De marktaandelen kunnen enigszins variëren afhankelijk van de bronnen en specifieke definities van de segmenten. Geconsolideerde gegevens van.⁴

Incidentie van Dermatologische Aandoeningen per Soort

Het begrijpen van de prevalentie van dermatologische aandoeningen is cruciaal om onderzoeksinspanningen en behandelstrategieën te richten.

Honden: Veelvoorkomende Aandoeningen en Risicofactoren

Dermatologische aandoeningen komen extreem vaak voor bij honden, goed voor 21,34% van de gevallen in een studie uitgevoerd in een universitaire veterinaire kliniek.¹⁰ De meest frequent gediagnosticeerde aandoeningen omvatten sarcoptes schurft, jeuk door tekeninfestatie, pyodermie en allergisch eczeem.¹⁰ Andere studies vermelden ook demodicose, atopische dermatitis, hotspots en schimmelinfecties.¹⁰ In het Verenigd Koninkrijk zijn otitis, pyodermie, anaalklierimpactie, vlooieninfestatie en atopische dermatitis enkele van de meest voorkomende diagnoses.¹⁰

La Canine atopische dermatitis (CAD) is een belangrijke aandoening, met een geschatte prevalentie tussen 3% en 15%, hoewel betrouwbare epidemiologische gegevens beperkt zijn door de complexiteit van de diagnose en de variabiliteit van de onderzochte populaties.⁹ Vergelijkende studies rapporteren prevalenties van 4,7% in de Verenigde Staten, 12,7% aan de Universiteit van Montreal, en een stijgende trend met 25,65% van de CAD-gevallen in een universitair ziekenhuis in Brazilië.⁹

Verschillende risicofactoren zijn geassocieerd met dermatologische aandoeningen bij honden. Deleeftijd speelt een significante rol, waarbij honden jonger dan een jaar het meest worden getroffen (40,90% in een studie).¹⁰ Het optreden van klinische symptomen van CAD begint meestal tussen 4 maanden en 3 jaar.⁹ Le geslacht kan ook de prevalentie beïnvloeden, met mannetjes die vaker worden getroffen (63,22% in een studie) ¹⁰, hoewel sommige studies over CAD een hogere prevalentie bij vrouwtjes laten zien (62,4% in Brazilië) of bij gecastreerde mannetjes.⁹ La ras is een predisponerende factor, met Spitz, Terriërs en Duitse Herders met een verhoogd risico.¹⁰ Labradors en Golden Retrievers zijn ook rassen die vaak worden bestudeerd voor genetische en omgevingsfactoren gerelateerd aan CAD.⁹ L’omgeving en het seizoen beïnvloeden het voorvallen van huidproblemen, met een hogere incidentie tijdens het regenseizoen (30,02%) en de zomer (24,24%).¹⁰ Honden die binnen leven hebben een hogere frequentie van CAD, terwijl plattelandsleven of wandelingen in het bos geassocieerd zijn met een verminderd risico.⁹ De variabiliteit in prevalentie van CAD en risicofactoren (leeftijd, geslacht, ras, omgeving) in verschillende studies en geografische regio’s benadrukt de complexiteit van de ziekte en de noodzaak van een persoonlijke diagnostische en therapeutische benadering. Dit rechtvaardigt de investering in nauwkeurigere diagnostische hulpmiddelen en gerichte therapieën die op het individu kunnen worden afgestemd, in plaats van generieke oplossingen.

Atopische dermatitis is de dermatose die de dierenarts het meest tegenkomt tijdens consultaties.

Katten: Veelvoorkomende Aandoeningen en Risicofactoren

Bij katachtigen vertoont tussen 6% en 15% van de patiënten ten minste één huidaandoening, en het is gebruikelijk dat katten meerdere aandoeningen tegelijk hebben (bijvoorbeeld, 22% met twee verschillende huidaandoeningen en 6% met drie in een studie aan het Cornell University Veterinary Hospital).¹¹

De meest voorkomende aandoeningen variëren geografisch. In de Verenigde Staten (Cornell) zijn de meest voorkomende oorzaken van huidaandoeningen bij katten luchtgedragen allergieën, voedselallergieën en allergieën voor vlooien- en muggenbeten.¹¹ In tegenstelling daarmee zijn in Canada en het Verenigd Koninkrijk abcessen de meest voorkomende oorzaak van huidaandoeningen bij kattenpatiënten.¹¹

La dermatofytose (ringworm) is een opmerkelijke aandoening, met prevalenties variërend van 7,5% in 2020 tot 11,3% in 2021 en 3,7% in 2022 in een kliniek in Indonesië.¹² De hoge prevalentie in sommige tropische gebieden zoals Indonesië wordt toegeschreven aan het warme en vochtige klimaat dat de proliferatie van dermatofyten bevordert.¹²

De risicofactoren voor feline dermatofytose omvatten deleeftijd, met het hoogste incidentie bij katten jonger dan een jaar, vooral jonger dan 6 maanden (84% van de gevallen), vanwege hun onvolwassen immuunsysteem.¹² La ras is ook een belangrijke factor, waarbij Perzen (met lange vachten) significant meer worden getroffen (52% van de gevallen) vanwege hun dichte vacht die schimmelsporen kan vasthouden en efficiënte verzorging kan belemmeren.¹² De verdeling naar geslacht liet een hogere prevalentie bij mannetjes zien (63%) dan bij vrouwtjes (37%), hoewel dit beïnvloed kan worden door een onevenwichtig monster.¹² De omgevings- en seizoensvoorwaarden spelen een rol, met dermatofytose die voornamelijk wordt waargenomen tijdens het droge seizoen (63% van de gevallen) in de Indonesische studie, wat contrasteert met andere rapportages.¹² Le levensstijl is ook relevant, met buitenkatten die een hoger risico hebben op parasitaire infestatie en abcessen.¹¹ Algemeen genomen zijn mannelijke katten vatbaarder voor agressief gedrag, wat kan leiden tot bijtabcessen.¹¹ Veelvoorkomende tekenen van huidaandoeningen bij katten zijn overmatig krabben, likken of bijten van de vacht, roodheid en zwelling van de huid, haaruitval, korstige, schilferige of schilferende huid, evenals de aanwezigheid van zwellingen of bultjes.¹¹

Herbivoren en Landbouwhuisdieren: Veelvoorkomende Aandoeningen en Risicofactoren

Huidaandoeningen vormen een significante gezondheidsbelemmering voor herbivoren, met een algemene prevalentie van 36,1% van de onderzochte dieren in een studie.¹³ De prevalentie varieert afhankelijk van de soort, waarbij schapen het meest worden getroffen (42,47%), gevolgd door geiten (38,12%) en runderen (27,68%).¹³

De voornaamste geïdentificeerde aandoeningen bij herbivoren zijn hoofdzakelijk van parasitaire en infectieuze oorsprong. Onder de parasitairevinden we teken (8,95%), luizen (7,02%), Melophagus ovinus (5,56%) en schurft (2,39%).¹³ Les infectieziekten omvatten schapenschurft en geitenpokken (5,94%), Orf (3,47%), dermatofilose (0,69%) en nodulaire huidziekte (2,24%).¹³ Een afzonderlijke studie bij runderen toonde dermatofytose (8,32%), werg vermindering (3,13%), luizen (2,60%), nodulaire huidziekte (1,62%) en dermatofilose (1,56%) als de meest voorkomende aandoeningen.¹⁴

Verscheidene risicofactoren zijn geassocieerd met deze ziekten. Delichaamsconditie is een belangrijke indicator, met een aanzienlijk hogere prevalentie bij herbivoren in slechte fysieke conditie.¹³ L’ leeftijd is ook een bepalende factor, waarbij jonge herbivoren (jonger dan 2 jaar) gevoeliger zijn.¹³ Le geslacht kan een rol spelen, waarbij dermatofilose significant geassocieerd is met het vrouwelijke geslacht bij runderen ¹³, terwijl schurft significant hoger was bij mannelijke runderen.¹⁴ La ras kan ook de vatbaarheid beïnvloeden, waarbij lokale rassen van runderen meer door schurft worden getroffen.¹⁴ Le veehouderijsysteem is een cruciale factor, met een aanzienlijk hogere prevalentie in slechte veehouderijsystemen.¹⁴ Tenslotte, de seizoen en omgeving beïnvloeden de verspreiding van ziekten; teken, schurft en luizen komen vaak voor in het regenseizoen ¹⁰, terwijl dermatofilose en nodulaire huidziekte vaker voorkomen aan het begin van de winter en midden in de lente.¹³ De lage incidentie van dermatofilose kan worden gerelateerd aan lage neerslag.¹⁴

De hoge prevalentie van huidziekten bij landbouwdieren, gedomineerd door ectoparasieten en infecties, benadrukt de significante economische impact van deze aandoeningen op de dierproductiviteit. In tegenstelling tot gezelschapsdieren, waarbij de individuele levenskwaliteit voorop staat, is de aanpak van huidziekten bij vee vaak gericht op grootschalige preventie, epidemiecontrole en minimalisatie van economische verliezen, wat invloed heeft op het type producten en diensten dat wordt gevraagd (bijv. massabehandelingen, vaccins).

Tabel 3: Prevalentie van Belangrijkste Dermatologische Aandoeningen per Diersoort

Diersoort	Belangrijkste Dermatologische Aandoening	Prevalentie (%)	Belangrijkste Risicofactoren
Honden	Sarcoptesschurft, Pyodermie, CAD	21,34% (totaal aantal gevallen) ¹⁰	Leeftijd (<1 jaar), Geslacht (mannetjes), Ras (Spitz, Terriërs), Seizoen (regen/zomer) ⁹
Katten	Allergieën (luchtwaardig, voeding, vlooien), Dermatofytose, Abcessen	6-15% (totaal aantal gevallen) ¹¹	Leeftijd (<1 jaar), Ras (Perzen), Geslacht (mannetjes), Levensstijl (buiten) ¹¹
Runderen	Dermatofytose, Schurft, Luizenplaag, Nodulaire huidziekte	17,27% (totaal aantal gevallen) ¹⁴	Leeftijd (<2 jaar), Geslacht (mannetjes voor schurft, vrouwtjes voor dermatofilose), Ras (lokaal voor schurft), Slechte beheer ¹³
Schapen	Teken, Luizen, Melofagen, Schapen- en geitenpokken, Orf	42,47% (totaal aantal gevallen) ¹³	Leeftijd (jongeren), Slechte fysieke conditie, Seizoen ¹³
Geiten	Teken, Luizen, Schurft, Schapen- en geitenpokken, Orf	38,12% (totaal aantal gevallen) ¹³	Leeftijd (jongeren), Slechte fysieke conditie ¹³

Bron: Geconsolideerde gegevens van ⁹

Therapeutische Vooruitgang en Innovaties

De veterinaire dermatologiemarkt is voortdurend in ontwikkeling, gekenmerkt door aanzienlijke innovaties in therapeutische benaderingen.

Nieuwe Medicijnklassen: JAK-remmers en Monoklonale Antistoffen

Een belangrijke transformatie is de opkomst van zeer gerichte therapieën, zoals de Janus Kinase-remmers (JAKi) en de monoklonale antilichamen (mAb’s), die de behandeling van inflammatoire en allergische huidziekten revolutioneren.⁶

Les JAK-remmers vertegenwoordigen een nieuwe klasse medicijnen die de Th1- en Th2-paden moduleren, een veelbelovend alternatief voor matige tot ernstige gevallen van atopische dermatitis.¹⁵ Oclacitinib (Apoquel) is een goed gevestigd voorbeeld van een JAKi die gebruikt wordt voor atopische dermatitis bij honden.¹⁶ Meer recentelijk werd ilunocitinib (Zenrelia) in september 2024 door de FDA goedgekeurd voor de controle van jeuk in verband met allergische- en atopische dermatitis bij honden ouder dan 12 maanden.⁶ Klinische studies hebben de effectiviteit van oclacitinib aangetoond in het significant verminderen van jeuk en het verbeteren van de levenskwaliteit van honden met AD, met minder vaak voorkomende bijwerkingen dan glucocorticoïden of cyclosporine.¹⁹ Voor ilunocitinib toonden proeven een goede langetermijntolerantie aan, zonder klinisch significante veranderingen bij therapeutische doses, hoewel voorzichtigheid geboden is bij gelijktijdige vaccinatie van jonge honden.¹⁸

Les monoklonale antilichamen (mAb’s) zijn een standaardtherapie geworden voor allergische dermatitis bij honden.⁶ Zoetis’ Cytopoint werd bijvoorbeeld in 2016 door de USDA APHIS CVB goedgekeurd voor de behandeling van allergische en atopische dermatitis bij honden.¹⁷ Deze mAb werkt door zich te binden aan en het neutraliseren van de cytokine interleukine-31 (IL-31), een belangrijke molecule betrokken bij het jeukgevoel, waardoor jeuk en huidletsels effectief worden verminderd.¹⁷ Klinische proeven met lokivetmab (Cytopoint) hebben een snelle en significante vermindering van jeuk en verbetering van huidletsels aangetoond bij honden met atopische of allergische dermatitis, met over het algemeen milde en tijdelijke bijwerkingen.²² Deze agentia bieden langdurige verlichting van jeuk, met doseringsintervallen van 4 tot 8 weken, waardoor de afhankelijkheid van dagelijkse medicatie wordt verminderd.⁶ De mAb’s zijn soortspecifiek, wat uitgebreid onderzoek vereiste om canine en feline antilichamen te ontwikkelen.¹⁷ Deze benadering van precisiegeneeskunde biedt verbeterde effectiviteit en verminderde bijwerkingen, waardoor het welzijn van dieren en de tevredenheid van eigenaren wordt verbeterd.

Multimodale en Aanvullende Benaderingen

Het beheer van canine atopische dermatitis is geëvolueerd naar een gecombineerde benadering die niet alleen ontstekingscontrole omvat, maar ook het herstel van de huidbarrière.²⁴ Dit omvat de orale toediening van essentiële vetzuren en de topische toepassing van producten die een combinatie van ceramiden en vetzuren bevatten, bijzonder nuttig als adjuvante behandelingen bij jonge patiënten zonder chronische huidveranderingen.²⁴

Het belang van de voeding wordt ook erkend. Een klinische proef toonde aan dat een dieet verrijkt met antioxidanten, polyfenolen en omega-3 vetzuren de klinische tekenen van AD aanzienlijk kon verminderen, wat een veelbelovende adjuvante therapie biedt.²⁵

Les topische behandelingen blijven een cruciale rol spelen. Nieuwe formules van topische glucocorticoïden (bijvoorbeeld hydrocortison sprays) winnen terrein als adjuvante behandelingen om de systemische blootstelling te minimaliseren.⁶ Het gebruik van producten die antimicrobiële complexen zonder voorschrift bevatten, zoals die op basis van Adelmidrol en tapiocazetmeel, wordt ook onderzocht voor seborrhoe en AD.²⁶

Beheer van Resistentie tegen Antimicrobiële Middelen

Gezien de groeiende bezorgdheid over antibioticaresistentie, isantimicrobial stewardship een belangrijke pijler geworden in veterinaire dermatologie.⁶ Dit vertaalt zich in een frequentere toepassing van cultuur- en gevoeligheidstesten voor gevallen van refractaire pyodermie, en het gebruik van minder vaak gebruikte agentia zoals chlooramfenicol, tetracyclines en rifampicine wanneer resistente stammen zoals methicilline-resistente Staphylococcus pseudintermedius zijn geïdentificeerd.⁶ Er zijn richtlijnen voor het gebruik van antimicrobiële middelen voor canine pyodermie opgesteld door de International Society for Companion Animal Infectious Diseases (ISCAID).²⁷ De ontwikkeling van nieuwe niet-antibiotische therapieën voor bacteriële infecties (bijvoorbeeld de antibacteriële activiteit in vitro van hennepextracten tegen multiresistente pathogenen ²⁷) en de nadruk op nauwkeurige diagnoses weerspiegelen de inzet van de markt voor verantwoordelijke geneeskunde, waarbij effectieve behandeling in evenwicht is met publieke gezondheidszorgen.

Persoonlijke Geneeskunde en Genomische Vooruitgang

Hoewel persoonlijke geneeskunde in veterinaire dermatologie nog in de kinderschoenen staat vergeleken met de humane geneeskunde, wijzen fundamenteel onderzoek en strategische acquisities door grote bedrijven op een duidelijke koers naar een meer geïndividualiseerde benadering van zorg.

Genomische Toepassingen en Biomarkers

Les moleculaire en genomische benaderingen zijn gericht op het begrijpen van de genetische, epigenetische en moleculaire kenmerken van huidziekten.²⁹ Onderzoek heeft al verbanden gelegd tussen atopische dermatitis bij honden en verschillende regio’s van het genoom, waaronder de filaggrine-genregio, welke wordt beschouwd als een belangrijke risicofactor voor atopisch eczeem bij de mens en nu ook als zodanig is geïdentificeerd bij honden (bijvoorbeeld Labradors).³⁰ Deze ontdekking onderstreept de waarde van hondens onderzoek voor het begrip van menselijke ziekten en vice versa.³⁰ De overname van Basepaws, een genetisch bedrijf voor gezelschapsdieren, door Zoetis in juni 2022, illustreert de strategische investering van grote spelers in dit veld, hun portfolio in genetisch testen en data-analyse versterkend om dierzorg te bevorderen.³¹

Les transcriptomische analyses (RNA-sequencing) en deanalyse van het huidmicrobioom (dysbiose, therapeutische modulatie via probiotica of prebiotica) zijn andere veelbelovende onderzoeksgebieden.²⁹ Voorlopige studies hebben de lipidomische analyse en het effect van probiotica en postbiotica supplementatie op het huidmicrobioom van honden in de context van AD verkend.²⁷ Deze benaderingen zijn gericht op het identificeren van voorspellende en prognostische biomarkers om patiënten te stratificeren en behandelingen te personaliseren.²⁹

Potentieel van Precisiegeneeskunde

De evolutie naar gepersonaliseerde geneeskunde zal een verschuiving van symptomatische behandeling naar een meer precieze, genetisch geïnformeerde en preventieve benadering mogelijk maken. Dit impliceert een toegenomen rol voor genetische tests, geavanceerde diagnostiek en data-analyse in de diergeneeskundige praktijk. De geavanceerde afgiftesystemen voor medicijnen, zoals nanotechnologie voor gerichte toediening of gepersonaliseerde topische formuleringen, zouden ook kunnen opkomen om effectiviteit te maximaliseren en bijwerkingen te minimaliseren.²⁹ L’ kunstmatige intelligentie (AI) en demoleculaire beeldvorming zijn ook tools in ontwikkeling voor vroege diagnose en beoordeling van de immuunrespons.²⁹ Dertig procent van de dierenartsen gebruikt al AI-tools voor beeldvorming, cytologie en workflowbeheer, waarmee de diagnostische capaciteit wordt verbeterd bij een tekort aan clinici.⁸

Deze verschuiving naar gepersonaliseerde geneeskunde vertegenwoordigt een aanzienlijke langdurige verandering, van een reactieve en ‘one-size-fits-all’-benadering naar een proactieve en geïndividualiseerde aanpak. Dit zou de diagnostische protocollen en therapeutische strategieën kunnen herdefiniëren, leidend tot vroegere interventies, effectievere behandelingen en een betere levenskwaliteit voor dieren, vooral degenen die lijden aan chronische en genetisch gepredisponeerde aandoeningen zoals atopische dermatitis.

Telemedicine en Toegang tot Dermatologische Zorg

Telemedicine heeft een grotere acceptatie gekend in de diergeneeskundige zorg, vooral in dermatologie, mede versneld door de COVID-19 pandemie.³²

Voordelen van Telemedicine in Veterinaire Dermatologie

Telemedicine biedt meerdere significante voordelen. Het is een praktische en weinig verstorende manier om follow-up onderzoek te bieden, wat vooral gunstig is voor patiënten met chronische ziekten die frequente bezoeken vereisen.³² Voor angstige, nerveuze of gestreste dieren vermindert telemedicine de stress geassocieerd met kliniekbezoeken.³² Het verhoogt de kans op follow-upbezoeken, wat cruciaal is voor de succesvolle beheersing van huidziekten.³²

Bovendien verbetert telemedicine de toegang tot zorg, vooral door wachttijden voor afspraken, reistijden en tijd weg van werk voor eigenaren te verkorten.³³ Het kan ook kostenbesparingen voor patiënten genereren en educatieve kansen bieden voor eerstelijnszorgverleners.³³ Het gebruik van goed verlichte foto’s en video’s die van tevoren worden ingediend, is bijzonder nuttig voor visuele diagnose in dermatologie.³²

Uitdagingen en Beperkingen van Telemedicine

Ondanks zijn voordelen kent de telemedicine in veterinaire dermatologie uitdagingen. De technische uitdagingen (apparatuurstoringen, verbindingsproblemen) en de personeelstekorten om zowel persoonlijke bezoeken als afstandsconsultaties te beheren, zijn obstakels.³⁴ Overvolle planningen kunnen leiden tot vertragingen in de doorverwijzingen.³⁴

Een belangrijke beperking is dat telemedicine niet toelaat om bepaalde essentiële diagnostische tests in dermatologie uit te voeren, zoals huid- en oorsche cytologie.³² Hoewel men kan vertrouwen op eerder uitgevoerde tests voor een empirische therapie, kan het ontbreken van een volledige lichamelijke onderzoek de nauwkeurigheid van de diagnose beperken, vooral bij gepigmenteerde of kankerverwekkende laesies.³³ De volledige vervanging van diepgaande lichamelijke onderzoeken blijft moeilijk.³³ Bovendien kan ongelijke toegang tot technologie mogelijk de verschillen in zorg vergroten.³³

Om deze uitdagingen te overwinnen, zijn gestandaardiseerde operationele protocollen en praktische training voor ondersteunend personeel nodig.³⁴ Wanneer telemedicine aantoont dat een persoonlijke consultatie nodig is, is de tijd benodigd voor dit vervolgbezoek over het algemeen korter.³² De uitbreiding van telemedicine wordt ook beschouwd als een politiek initiatief om de toegang tot veterinaire zorg te verbeteren en de uitdagingen met betrekking tot de arbeidsmarkt te verlichten.³⁵

Conclusies

De markt voor veterinaire dermatologie groeit snel, gedreven door de toenemende humanisering van huisdieren, de stijging van de uitgaven voor diergezondheidszorg en technologische vooruitgang. Prognoses geven aan dat er een significante groei wordt verwacht, met een marktwaarde die naar verwachting 30,31 miljard USD zal bereiken tegen 2030, ondanks verschillen in schattingen van verschillende bronnen. Deze groei wordt voornamelijk gedreven door het segment van huisdieren, vooral honden, en door de hoge prevalentie van parasitaire en allergische infecties.

Therapeutische innovaties, waaronder de introductie van JAK-remmers en monoklonale antilichamen, transformeren het behandellandschap door meer gerichte en effectieve oplossingen te bieden voor inflammatoire en jeukende aandoeningen. Deze vooruitgang, gecombineerd met een multimodale aanpak inclusief voeding en topische therapieën, verbetert de levenskwaliteit van dieren aanzienlijk. Tegelijkertijd draagt de nadruk op antimicrobial stewardship en de ontwikkeling van niet-antibiotische therapieën bij aan een toenemend bewustzijn van de uitdagingen rond antimicrobiële resistentie.

De toekomst van veterinaire dermatologie richt zich op gepersonaliseerde geneeskunde, aangevoerd door vooruitgang in genomics, transcriptomics en microbiome-analyse. Deze benaderingen beloven nauwkeurigere diagnoses en geïndividualiseerde behandelingen. Telemedicine, hoewel geconfronteerd met technische en diagnostische uitdagingen, biedt substantiële kansen om de toegang tot zorg te verbeteren, de wachttijden te verminderen en de werklast van dierenartsen te verlichten, een cruciaal aspect gezien het tekort aan praktiserende veterinairs en de stijgende kosten van zorg.

Al met al is de markt voor veterinaire dermatologie dynamisch en veerkrachtig, gekenmerkt door constante innovatie en aanpassing aan de veranderende behoeften van huisdiereigenaren en de uitdagingen van de diergezondheidszorgsector. De synergie tussen wetenschappelijke vooruitgangen, geoptimaliseerde serviceleveringsmodellen en een diepgaand begrip van de marktdynamiek zal essentieel zijn om deze groei te ondersteunen en voortdurend de dermatologische gezondheid van dieren te verbeteren.

Bronnen van citaties

1. Veterinary Dermatology Market to Hit US$30.31 Billion by 2030 with 8.5% CAGR | MarketsandMarkets™ – PR Newswire, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.prnewswire.com/news-releases/veterinary-dermatology-market-to-hit-us30-31-billion-by-2030-with-8-5-cagr–marketsandmarkets-302386978.html
2. Veterinary Dermatology | Journal of Dermatologic Research And Therapy – Open Access Pub, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://openaccesspub.org/dermatologic-research-and-therapy/veterinary-dermatology
3. Veterinary Dermatology Market Growth, Drivers, and Opportunities – MarketsandMarkets, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.marketsandmarkets.com/Market-Reports/animal-dermatology-market-195447184.html
4. Veterinary Dermatology Drugs Market Size & Outlook, 2030, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.grandviewresearch.com/horizon/outlook/veterinary-dermatology-drugs-market-size/global
5. Veterinary Dermatology Drugs Market Size 2025–2034, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.gminsights.com/industry-analysis/veterinary-dermatology-drugs-market
6. Veterinary Dermatology Drugs Market Growth | CAGR of 9.7%, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://media.market.us/veterinary-dermatology-drugs-market-news/
7. Veterinary Imaging Market Size & Share | Growth Report, 2032 – Fortune Business Insights, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.fortunebusinessinsights.com/industry-reports/veterinary-imaging-market-100522
8. Veterinary Services Market Size, Report, Share & Growth Trends 2030 – Mordor Intelligence, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.mordorintelligence.com/industry-reports/veterinary-services-market
9. Canine Atopic Dermatitis: Prevalence, Impact, and Management Strategies – PMC, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10874193/
10. Studies on prevalence of common dermatological disorders in dogs, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.researchgate.net/publication/393543336_Studies_on_prevalence_of_common_dermatological_disorders_in_dogs
11. Feline Skin Diseases | Cornell University College of Veterinary …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.vet.cornell.edu/departments-centers-and-institutes/cornell-feline-health-center/health-information/feline-skin-diseases
12. Original Research – Incidence and Characteristics of …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://e-journal.unair.ac.id/JoPS/article/download/61621/29881/332884
13. (PDF) Prevalence of Major Skin Diseases in Ruminants and its …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.researchgate.net/publication/330183635_Prevalence_of_Major_Skin_Diseases_in_Ruminants_and_its_Associated_Risk_Factors_at_University_of_Gondar_Veterinary_Clinic_North_West_Ethiopia
14. Prevalence of major skin diseases of cattle in and around Hawassa …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://biomedgrid.com/fulltext/volume2/prevalence-of-major-skin-diseases-of-cattle-in-and-around-hawassa-southern-ethiopia.000586.php
15. Advances in JAK Inhibitors for Atopic Dermatitis: Insights from the 2025 AAD Conference, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.emjreviews.com/dermatology/congress-review/advances-in-jak-inhibitors-for-atopic-dermatitis-insights-from-the-2025-aad-conference-j240125/
16. JAK inhibitors in dermatology: the promise of a new drug class – PMC – PubMed Central, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6035868/
17. Monoclonal antibodies show promise as new therapy for veterinary patients, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.avma.org/news/monoclonal-antibodies-show-promise-new-therapy-veterinary-patients
18. Zenrelia™ (ilunocitinib tablets) Vet Product Information – Elanco, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://my.elanco.com/us/zenrelia
19. Oclacitinib 10 years later: lessons learned and directions for the …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://avmajournals.avma.org/view/journals/javma/261/S1/javma.22.12.0570.xml
20. Journal Scan: Examining the efficacy of a new drug for the treatment of atopic dermatitis, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.dvm360.com/view/journal-scan-examining-efficacy-new-drug-treatment-atopic-dermatitis
21. Safety of ilunocitinib tablets (Zenrelia™) after once daily oral …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/40045302/
22. (PDF) Prospective Evaluation of the Use of Lokivetmab in Dogs With …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.researchgate.net/publication/355460535_Prospective_Evaluation_of_the_Use_of_Lokivetmab_in_Dogs_With_Atopic_Dermatitis_in_Brazil
23. A masked, randomised clinical trial evaluating the efficacy and …, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8519066/
24. An update on the treatment of canine atopic dermatitis – ResearchGate, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.researchgate.net/publication/270130720_An_update_on_the_treatment_of_canine_atopic_dermatitis
25. Randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial measuring the effect of a dietetic food on dermatologic scoring and pruritus in dogs with atopic dermatitis, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8603501/
26. Special Issue: Diergeneeskundige Dermatologie: Uitdagingen en Vooruitgang – MDPI, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.mdpi.com/journal/vetsci/special_issues/050GTSA5U8
27. Recentste diergeneeskundige dermatologie artikelen – VetLit, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://vetlit.org/dermatology/
28. Speciale editie over antibiotica. – CABI Digital Library, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.cabidigitallibrary.org/doi/abs/10.5555/19992213313
29. JEADV Oproep voor papers: Gepersonaliseerde Geneeskunde in Dermatologie, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://eadv.org/2025/02/03/jeadv-call-for-papers-personalised-medicine-in-dermatology/
30. Atopische dermatitis bij honden gekoppeld aan bepaalde delen van het genoom – Universiteit van Uppsala, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.uu.se/en/press/press-releases/2022/2022-12-09-atopic-dermatitis-in-dogs-linked-to-certain-parts-of-the-genome
31. Marktomvang en groei van dierlijke genetica | Wereldwijd rapport – Fortune Business Insights, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.fortunebusinessinsights.com/animal-genetics-market-100584
32. DERMATOLOGIE EN TELEMEDICINE – CABI Digital Library, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.cabidigitallibrary.org/doi/pdf/10.5555/20230113363
33. Teledermatologie Aanpak van Ongelijkheden in Toegang tot Gezondheidszorg: een Review – PMC, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7953516/
34. Barrières en Facilitatoren voor Teledermatologie en Tele-Oogzorg in Instellingen van het Ministerie van Veteranenzaken: Kwalitatieve Inhoudsanalyse – JMIR Dermatology, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://derma.jmir.org/2024/1/e50352
35. Diergeneeskundige en huisdiereigenaar perspectieven op aanpak van toegang tot diergeneeskundige zorg en arbeidskrachtuitdagingen – Frontiers, geraadpleegd op 17 juli 2025, https://www.frontiersin.org/journals/veterinary-science/articles/10.3389/fvets.2024.1419295/full